Table of Contents
Panimula
Sa isang matahimik at luntiang bayan sa gilid ng kabundukan, naninirahan si Lakan, isang binatilyong kilala hindi sa yaman, kundi sa kanyang kabaitan, sipag, at talino. Anak siya ng isang magsasaka, at sa kabila ng kahirapan, pinili niyang yakapin ang edukasyon at kabutihang-loob bilang kanyang gabay sa buhay. Lumaki siyang masunurin, matulungin sa ama sa bukid, at mapagkumbaba sa mga taong nakapaligid sa kanya. Sa simpleng pamumuhay nila ay taglay niya ang yaman ng kalooban.
Mga Tauhan
- Lakan – Isang matalino, mabait at masipag na binatilyo
- Mang Damong – Isang misteryosong matandang ermitanyo na may taglay na hiwaga
- Datu Makaraya – Isang mapagmataas at makasariling pinuno
- Mga Tagabaryo – Mga saksi sa mga pangyayari at bahagi ng komunidad
Buong Kwento ng Alamat ng Bayabas
Noong unang panahon, sa bayang naliligid ng kabundukan at kagubatan, namumuhay si Lakan at ang kanyang ama. Tuwing umaga, siya’y nag-aaral sa ilalim ng puno, gamit lamang ang iilang aklat na bigay ng isang dating guro. Wala man silang marangyang tahanan o masasarap na pagkain, sagana naman sila sa pagmamahalan at kabutihan.
Isang araw, dumating si Datu Makaraya, isang bagong pinuno na kilala sa malalayong bayan bilang isang sakim at mapagmataas na datu. Sa kanyang pagdating, agad niyang ipinatupad ang mga patakarang pabor lamang sa mayayaman. Sa kanyang palagay, ang tunay na halaga ng tao ay nasusukat sa dami ng ginto at kapangyarihan nito.
Upang ipamalas ang kanyang awtoridad, nagpatawag siya ng isang paligsahan kung saan tatanungin ang pinakamahalagang tanong:
“Ano ang tunay na kayamanan ng isang tao?” Ang sinumang makasagot ng tama ay gagantimpalaan ng isang supot ng pilak.
Maraming sumubok. Ang iba’y nagsabing ang kayamanan ay ginto, ang ilan ay kapangyarihan, at ang iba naman ay katanyagan. Habang abala ang lahat sa pagsagot, tahimik lamang si Lakan sa likuran ng karamihan. Sa kabila ng pang-aalipusta ng ilan dahil siya’y anak lamang ng magsasaka, naglakas-loob siyang lumapit.
“Ang tunay na kayamanan,” wika ni Lakan, “ay ang karunungan. Sapagkat sa karunungan, natututo tayong magmahal, magpatawad, at mamuhay nang may dangal. Ang karunungan ay hindi nawawala, kahit sa kamatayan.”
Hindi natuwa ang datu.
“Walang silbi ang karunungan kung wala kang ginto!” sigaw nito.
Sa halip na gantimpalaan si Lakan, pinatalsik siya palabas ng palasyo.
Habang naglalakad pauwi, nadaanan ni Lakan ang isang matandang mukhang pagod na pagod. Inalok niya ito ng baon niyang tinapay at tubig, kahit alam niyang gutom din siya. Napangiti ang matanda at nagpakilalang si Mang Damong, isang ermitanyong sumusubok sa puso ng mga tao. Bilang gantimpala sa kabutihan ni Lakan, binigyan siya nito ng isang kakaibang buto.
“Itanim mo ito at pagyamanin, tulad ng iyong kaalaman,” wika ni Mang Damong.
Matyagang inalagaan ni Lakan ang buto—dinidiligan, kinakausap, at binabantayan sa bawat araw. Makalipas ang ilang linggo, tumubo ito at naging isang matibay na punong may berde at magaspang na bunga, may korona sa tuktok at puting laman na matamis. Tinawag ito ng mga tao na bayabas.
Nang mabalitaan ito ni Datu Makaraya, nagtungo siya sa bukid ni Lakan at tinikman ang bunga. Sa kanyang pagtataka, naramdaman niyang tila may kapayapaan at katalinuhang bumalot sa kanyang puso. Sa unang pagkakataon, nakaramdam siya ng pagpapakumbaba.
Mula noon, ang bayabas ay naging simbolo ng karunungan at kabutihan. Ito’y ginagamit sa pagpapagaling ng maysakit at bilang pagkain ng mga batang nais maging malusog at matalino. Si Lakan ay naging guro ng mga kabataan, at ang kanyang punong bayabas ay naging simbolo ng pag-asa ng buong bayan.
Aral ng Alamat ng Bayabas
Ang tunay na kayamanan ay hindi nasusukat sa dami ng ginto o yaman, kundi sa kabutihang loob, karunungan, at malasakit sa kapwa. Ang puso na marunong magmahal ay higit pa sa anumang kayamanan sa mundo.
Basahin pa ang iba pang kwento sa:
Karagdagang Kaalaman
Alamin pa ang tungkol sa ating panitikang bayan mula sa:
- National Commission for Culture and the Arts (NCCA) – Mga alamat at tradisyong Pilipino
- Department of Education (DepEd) – Gamit pampagtuturo ng parabula at pabula
Bisitahin ang mga ito kung nais mong mas palawakin pa ang iyong kaalaman.
