Table of Contents
Panimula
Ang mga alamat ay bahagi ng ating mayamang panitikan na nagpapaliwanag sa pinagmulan ng mga bagay sa ating kapaligiran. Isa sa mga pinaka-kilalang halaman sa Pilipinas ay ang kawayan—matibay, matatag, at mapagpakumbaba. Ngunit paano nga ba ito nagsimula? Alamin natin sa Alamat ng Kawayan.
Mga Tauhan
- Datu Amaya – Ang matalinong pinuno ng nayon
- Gani – Isang binatang masipag ngunit mayabang
- Tala – Ang mapagpakumbaba at mabait na dalaga
- Mga Taganayon – Sumusuporta sa kanilang pinuno
Tagpuan
Isang malapit sa bundok na nayon na napapalibutan ng ilog, kagubatan, at palayan. Kilala ang nayon sa kasaganaan, kapayapaan, at pagkakaisa ng mga tao.
Buong Kwento ng Alamat ng Kawayan
Noong unang panahon, may isang nayon sa paanan ng bundok kung saan masagana ang pamumuhay ng mga tao. Ang mga ilog ay malinis, ang lupa ay mataba, at ang kagubatan ay laging nagbibigay ng pagkain at kahoy. Pinamumunuan ito ni Datu Amaya, isang makatarungan at matalinong pinuno.
Sa nayon ding ito ay naninirahan ang dalawang kabataan—Gani at Tala. Si Gani ay isang batang lalaki na kilala sa kanyang lakas at galing sa paggawa ng mga kasangkapan. Subalit, siya rin ay mayabang at laging ipinagmamalaki ang kanyang mga nagagawa. Sa kabilang banda, si Tala ay isang dalagang mahinhin, masipag, at laging handang tumulong sa kapwa. Siya ay minamahal ng mga taganayon dahil sa kanyang kabutihang-loob.
Isang araw, nagpasya si Datu Amaya na pumili ng magiging tagapagmana ng kanyang pamumuno. Nais niyang ang papalit sa kanya ay hindi lamang matalino, kundi may mabuting puso. Kaya’t ipinatawag niya si Gani at Tala.
“Isang pagsubok ang ibibigay ko sa inyo,” wika ni Datu Amaya. “Magtanim kayo ng kahit anong halaman sa loob ng pitong araw. Sa ika-walong araw, ipakita ninyo ito sa akin. Ang pipiliin kong maging pinuno ay yaong magdadala ng halaman na may pinakamalalim na kahulugan.”
Agad na nagpunta si Gani sa gubat at pumutol ng isang malaki at matibay na punongkahoy. “Ito ang aking itatanim! Malaki na agad! Hindi ko na kailangang maghintay pang lumago!” sambit niya habang nagtatawa.
Samantala, si Tala ay tahimik na naglakad sa ilog at napansin ang isang manipis ngunit tuwid na sanga na nakababad sa tubig. Dahan-dahan niya itong hinugot at inalagaan araw-araw. Pinangalanan niya itong “Kawayan.”
Dumating ang araw ng paghuhusga. Ipinakita ni Gani ang kanyang punongkahoy na matigas at matayog. Ipinagmalaki niya ang laki at tibay nito.
“Masdan ninyo ang aking tanim! Kayang tumagal ng ilang daang taon!”
Nang si Tala na ang ipinakita, inilabas niya ang payat at tuwid na halaman.
“Ang tanim ko po ay kawayan. Hindi man ito kasing laki ng kay Gani, ito po ay lumalaban sa hangin, hindi agad nababali. Tumutubo ito kahit sa mga bundok, tabi ng ilog, o matitigas na lupa. Isa pa, ginagamit po ito sa paggawa ng bahay, kasangkapan, at instrumento.”
Napangiti si Datu Amaya. “Hindi ko hinanap ang pinakamalaki o pinakamabilis tumubo. Ang hinahanap ko ay ang may pinakamatibay na puso—mapagpakumbaba ngunit kapaki-pakinabang. Sa pagkakaunawa mo sa tunay na halaga ng halaman, ikaw Tala, ang nararapat maging pinuno.”
Nagbunyi ang mga taganayon. Si Gani ay napahiya, ngunit sa kalaunan ay natutong magpakumbaba. Si Tala, bilang bagong lider, ay namuno nang may puso at kababaang-loob.
At mula noon, ang halamang kawayan ay naging simbolo ng katatagan, kababaang-loob, at pakinabang sa kapwa. Hindi ito ang pinakamatangkad o pinakamaganda, ngunit ito ang palaging naroroon kapag kailangan.
Aral ng Alamat ng Kawayan
Ang tunay na lakas ay hindi nasusukat sa laki o anyo, kundi sa tibay ng kalooban at kababaang-loob. Tulad ng kawayan, ang mga taong mapagpakumbaba ngunit matatag ay laging kapaki-pakinabang sa kapwa at sa komunidad.
Pagsasanay o Aktibidad (Optional for Teachers)
A. Pag-unawa sa Binasa
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong upang masuri ang iyong pag-unawa sa kuwento.
- Sino ang pangunahing tauhan sa alamat?
- Ano ang ipinagkaiba ng mga katangian nina Gani at Tala?
- Ano ang layunin ni Datu Amaya sa pagbibigay ng pagsubok?
- Bakit pinili ni Datu Amaya si Tala bilang bagong pinuno?
- Anong aral ang matututuhan sa kuwento?
B. Pagpapayaman
Panuto: Sagutin ang mga tanong gamit ang mas malalim na pag-iisip.
- Kung ikaw si Gani, paano mo haharapin ang pagkatalo sa pagsubok? Ipaliwanag.
- Sa iyong palagay, bakit ang kawayan ang napiling maging simbolo sa alamat na ito?
- Ano ang kahalagahan ng kababaang-loob sa pagiging isang pinuno?
C. Gawain sa Malikhaing Pagsulat
Panuto: Gumawa ng sariling maikling alamat ng isang halaman o puno sa inyong lugar. Sundin ang format ng alamat (panimula, suliranin, kasukdulan, wakas, at aral). Maaari itong ipasa nang nakasulat sa papel o ipresenta sa klase.
D. Pagtataya (Multiple Choice)
Panuto: Piliin ang tamang sagot sa bawat tanong.
- Ano ang itinanim ni Gani sa halip na maghintay ng halaman?
a. Punong-kahoy na malaki
b. Kawayan
c. Bunga ng niyog
d. Dahon ng saging - Ano ang ipinakita ni Tala kay Datu Amaya?
a. Malaking punong-kahoy
b. Palumpong
c. Manipis ngunit matatag na kawayan
d. Tanim na bulaklak - Anong katangian ng kawayan ang pinuri ni Tala?
a. Mabango at masarap kainin
b. Maraming bulaklak
c. Lumalaban sa hangin at ginagamit sa kabuhayan
d. Marupok at madaling mabali - Ano ang pangunahing aral ng alamat?
a. Mahalaga ang kagandahan
b. Mas maganda ang mayayabang
c. Kapaki-pakinabang ang pagiging matatag at mapagpakumbaba
d. Ang lakas ang sukatan ng tagumpay
E. Pagguhit o Paggawa
Panuto: Iguhit ang halamang kawayan at isulat sa ibaba ng iyong guhit ang mga katangiang taglay nito batay sa alamat. (Maaaring ipagawa bilang takdang-aralin o pang-klasrum na aktibidad.)
