Table of Contents
Panimula
Sa mga bukirin at tabi ng daan, madalas nating makita ang isang halamang kapag hinawakan ay agad na tumitiklop ang mga dahon. Tinatawag natin itong makahiya. Ngunit, alam mo ba kung saan ito nagmula? Narito ang isang alamat na nagpapaliwanag sa pinagmulan ng mahiyaing halaman na ito.
Mga Tauhan
- Maria – Isang mahiyain ngunit mabait na dalagita
- Aling Marta – Ina ni Maria, isang maybahay na mapagkalinga
- Mang Dado – Ama ni Maria, isang magsasaka
- Mga kawal – Nagdala ng panganib sa kanilang baryo
- Mga tagabaryo – Saksi sa kabutihan ni Maria
Tagpuan
Isang tahimik na baryo sa gitna ng luntiang kabukiran noong unang panahon.
Kwento ng Alamat ng Makahiya
Noong unang panahon, sa isang payapang baryo sa gitna ng mga bukid, naninirahan ang isang pamilyang kilala sa kanilang kabutihan at kasipagan. Si Maria ang kanilang kaisa-isang anak. Siya’y mahiyain, tahimik, at palaging tumutulong sa kanyang mga magulang sa bukid.
Hindi man siya palabiro o palakaibigan, si Maria ay minamahal ng lahat dahil sa kanyang magandang asal. Kapag may nangangailangan, siya ang unang tumutulong—kahit hindi na siya humihingi ng kapalit. Ngunit dahil sa kanyang likas na pagkamahiyain, bihira siyang makisali sa mga handaan o paligsahan sa baryo.
Araw-araw, maaga siyang gumigising upang maghakot ng tubig, tumulong sa pag-aani, at mag-alaga ng mga halaman. Isang sulok ng kanilang bakuran ay kanyang inalagaan—doon niya itinatanim ang mga halamang bulaklak na kanyang pinapangalagaan araw-araw.
Isang araw, lumaganap ang balita na may mga kawal mula sa ibang bayan na sumasalakay sa mga karatig-baryo upang magnakaw ng pagkain at ari-arian. Natakot ang mga tao at nagdesisyong magtago sa kagubatan.
Habang nagmamadaling naghahanda ang lahat, napansin ni Aling Marta na nawawala si Maria. Hinanap siya ni Mang Dado at ni Aling Marta ngunit hindi siya matagpuan. Maging ang mga kapitbahay ay hindi alam kung saan siya nagpunta.
Dumating ang mga kawal. Sinira nila ang mga bahay at sinubukang pasukin ang bahay nina Maria. Ngunit sa pagpasok nila sa bakuran, may napansin silang kakaibang halaman—maliit, berde, at kapag hinawakan ay tumiklop ang mga dahon nito na para bang ayaw mahawakan.
Sinubukan ng isa sa mga kawal na bunutin ito, ngunit parang may lakas na humahadlang. Sa takot at pagtataka, umalis ang mga kawal. Pagkaalis nila, agad na bumalik ang mga taga-baryo at saka nila napansin ang halaman.
Nagulat ang lahat nang makita ito sa lugar kung saan si Maria ay huling nakita—sa kanyang hardin. Isang matandang babae mula sa kabilang baryo ang lumapit at nagsabing:
“Ipinagtagpo ko si Maria sa gubat. Nang malaman niyang may panganib sa kanyang pamilya at kabaryo, humiling siyang mailigtas kayo kahit isakripisyo niya ang sarili. Kaya siya’y naging halaman—isang makahiya, na sumasagisag sa kababaang-loob at malasakit.”
Mula noon, ang halaman ay inalagaan at pinarami ng mga tagabaryo. Tinawag nila itong makahiya, bilang alaala kay Maria—ang batang tahimik ngunit handang magsakripisyo para sa iba.
Tuwing hinahawakan ang halaman at ito’y tumitiklop, naaalala ng mga tao ang kabutihan at kababaang-loob ni Maria. Itinuro nila ito sa kanilang mga anak bilang simbolo ng pagpapakumbaba at pagmamalasakit sa kapwa.
Aral ng Alamat ng Makahiya
Ang kwento ng Makahiya ay nagtuturo sa atin na ang tunay na kabutihan ay hindi laging malakas o maingay. Minsan, ito ay tahimik, simple, ngunit makapangyarihan. Sa panahon ng panganib, ang isang mabait at mapagpakumbabang puso ay kayang magligtas, kahit walang kapalit.
Ang pagiging mahiyain ay hindi kahinaan—ito ay maaaring maging simbolo ng kagandahang-loob at kadakilaan.
Pagsasanay o Aktibidad (Optional for Teachers)
A. Pag-unawa sa Binasa
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong upang masuri ang iyong pagkaunawa sa kuwento.
- Sino si Maria at paano siya inilarawan sa kuwento?
- Anong panganib ang dumating sa kanilang baryo?
- Ano ang ginawa ni Maria upang mailigtas ang kanyang pamilya at kabaryo?
- Ano ang naging bunga ng kanyang sakripisyo?
- Ano ang sinisimbolo ng halamang makahiya ayon sa alamat?
B. Pagpapalalim ng Pag-unawa
Panuto: Sagutin ang mga tanong sa mas malalim na paraan. Ipaliwanag ang inyong sagot.
- Sa iyong palagay, bakit tumitiklop ang dahon ng makahiya kapag ito’y hinawakan?
- Ano ang aral na natutunan mo mula sa sakripisyo ni Maria?
- Kung ikaw si Maria, gagawin mo rin ba ang parehong sakripisyo? Bakit o bakit hindi?
C. Malikhaing Gawain
Panuto: Pumili ng isa sa mga sumusunod na aktibidad:
1. Pagsulat:
Gumawa ng liham para kay Maria kung saan ipapahayag mo ang iyong paghanga at pasasalamat sa kanyang kabutihang-loob.
2. Pagguhit:
Iguhit ang halaman ng makahiya sa kanyang natural na kapaligiran. Isama sa guhit ang isang maikling pahayag tungkol sa kababaang-loob o sakripisyo.
3. Tula:
Gumawa ng isang maikling tula (3-4 saknong) tungkol sa makahiya bilang simbolo ng kabutihan at kababaang-loob.
D. Pagtataya (Multiple Choice)
Panuto: Piliin ang tamang sagot sa bawat tanong.
- Bakit hindi mahilig si Maria sa mga handaan at paligsahan?
a. Dahil masama ang pakiramdam niya
b. Dahil siya ay mahiyain
c. Dahil ayaw niya sa mga tao
d. Dahil wala siyang kaibigan - Ano ang ginagawa ni Maria sa kanilang bakuran?
a. Naglalaro ng holen
b. Nagpapalipad ng saranggola
c. Nagtatanim at nag-aalaga ng mga bulaklak
d. Naghahanap ng makahiya - Ano ang nangyari sa mga kawal nang pumasok sila sa bakuran ni Maria?
a. Tinanggap sila ng pamilya
b. Natakot sila sa halaman at umalis
c. Nagsimula silang magtanim
d. Nakipagkaibigan sila kay Maria - Ano ang naging anyo ni Maria matapos ang kanyang sakripisyo?
a. Bituin
b. Isang ibon
c. Isang makahiya
d. Isang puno ng niyog - Ano ang pangunahing aral ng alamat?
a. Mahalaga ang pagiging matapang at agresibo
b. Ang kagandahan ang sukatan ng kabutihan
c. Ang kababaang-loob at sakripisyo ay tunay na anyo ng pagmamahal
d. Mas mabuting manatili sa bahay
E. Pagsasagawa ng Talakayan
Panuto: Sa maliit na grupo, pag-usapan ang kahalagahan ng kababaang-loob at pagtulong sa kapwa. Pumili ng kinatawan na magbabahagi ng buod ng inyong usapan sa klase.
