Table of Contents
Panimula:
Sa bawat kagat ng matamis at mabangong mangga, hindi natin naiisip ang kasaysayan ng punong ito. Ngunit ayon sa alamat, ang mangga ay may malalim na pinagmulan—isang kwento ng pag-ibig, sakripisyo, at tunay na kabutihan. Isa ito sa mga alamat na itinuturo sa mga batang Pilipino upang magtanim ng kabutihang-asal, pagkakaroon ng malasakit, at pagmamahal sa kapwa.
Mga Tauhan sa “Ang Alamat ng Mangga”
- Lita – Isang mabait at masunuring dalagang anak ng isang mahirap na magsasaka. May taglay na kagandahan at kabutihang-loob.
- Dani – Isang masipag at mapagpakumbabang binata na anak ng magbubukid. Mahilig tumulong sa kapwa.
- Don Renato – Isang mayamang panginoong may lupa na mapagmataas at mapang-abuso.
- Aling Rosa – Ina ni Lita na may malalim na pananampalataya sa Diyos.
Tagpuan
- Sa isang maliit na baryo sa tabing-bundok na napapalibutan ng luntiang kagubatan at taniman.
- Sa bukirin ng pamilya nina Lita.
- Sa bakuran kung saan tumubo ang unang punong mangga.
Buong Alamat ng Mangga
Noong unang panahon, sa isang maliit na baryo na napapalibutan ng luntiang kagubatan, naninirahan ang isang dalagang nagngangalang Lita. Siya’y kilala sa kanilang lugar dahil sa kanyang kabaitan, pagiging masunurin, at kagandahan ng kalooban. Katuwang ng kanyang inang si Aling Rosa, siya’y nagtatanim ng gulay at palay sa kanilang maliit na lupain.
Sa kabilang bahagi ng baryo naman ay si Dani, isang masigasig na binata na kilala sa pagiging matulungin at magalang. Madalas siyang tumulong kina Lita sa pagsasaka. Sa bawat araw na lumilipas, lalong lumalim ang damdamin nila para sa isa’t isa. Ngunit dahil sa kanilang kahirapan, tahimik nilang inilihim ang pagmamahalan.
Isang araw, dumating sa kanilang lugar ang isang mayamang lalaki na nagngangalang Don Renato. Isa siyang may-ari ng maraming lupain at kilala sa pagiging sakim at mapang-abuso. Nang masilayan niya si Lita, agad niya itong ginusto. Lumapit siya kay Aling Rosa upang hingin ang kamay ng dalaga kapalit ng salapi at lupain.
“Kung ipagkakaloob mo sa akin ang iyong anak, bibigyan kita ng masaganang bukid at salapi,” wika ni Don Renato.
Ngunit mariing tumanggi si Aling Rosa. “Hindi kami nabibili, Don Renato. Ang pag-ibig ng aking anak ay hindi kayang tumbasan ng ginto.”
Galit na galit si Don Renato sa pagtanggi. Ginamit niya ang kanyang kapangyarihan upang kuhanin ang lupain nina Lita. Pinaalis niya ang mag-ina sa kanilang tahanan, dahilan upang sila’y manirahan sa isang kubong yari sa kahoy at pawid sa gilid ng kagubatan.
Sa kabila ng pagdurusa, hindi nawalan ng pag-asa si Lita. Nagpatuloy siyang tumulong sa ibang mga magsasaka at nagtanim sa kahit maliit na bahagi ng lupa. Sa tabi ng kanilang kubo, nagtanim siya ng isang maliit na halaman na hindi niya alam kung anong uri. Araw-araw niya itong dinidiligan at pinagmamasdan. Iyon ay alay niya sa Panginoon bilang simbolo ng kanyang pananalig.
Lumipas ang ilang buwan, biglang nagkasakit si Lita. Hindi na siya makabangon. Si Dani ay araw-araw na dumadalaw at inaasikaso siya. Sa huling hininga ni Lita, sinabi niya:
“Dani… kung sakaling hindi na ako magising, huwag mong hayaang mamatay ang ating pagmamahalan. Alagaan mo ang halamang itinanim ko. Nais kong maging alaala iyon ng ating pangarap.”
Ilang araw makalipas ang kanyang pagpanaw, ang halamang iyon ay biglang tumubo nang napakabilis. Sa pagdaan ng mga araw, naging isa itong matibay na punong may malalapad na dahon at dilaw na bunga na hugis puso. Nang tikman ni Dani ang bunga, ito’y labis na matamis—tila ba may halong luha at pag-ibig.
Tinawag ng mga tao ang puno bilang “Mangga,” mula sa salitang “mahal na ganda” bilang alaala kay Lita.
Ang punong mangga ay naging simbolo ng pagmamahalan, sakripisyo, at kabutihang loob. Tuwing panahon ng pamumunga, sinasariwa ng mga taga-baryo ang alamat ni Lita—ang dalagang nag-iwan ng pag-ibig sa bawat bunga ng puno.
Aral ng Alamat ng Mangga:
- Ang tunay na pag-ibig ay hindi nasusukat sa yaman kundi sa katapatan, sakripisyo, at malasakit.
- Ang kabutihan ng loob ay maaaring mamunga ng biyaya sa hinaharap.
- Hindi hadlang ang kahirapan upang magmahal at tumulong sa kapwa.
- Ang pananampalataya sa Diyos sa kabila ng pagsubok ay nagbubunga ng himala.
Pagsasanay o Aktibidad (Optional for Teachers)
A. Pag-unawa sa Binasa
Panuto: Sagutin ang mga tanong batay sa alamat. Isulat ang sagot sa sariling sagutang papel.
- Sino si Lita at paano siya inilalarawan sa kwento?
- Ano ang relasyon nina Lita at Dani?
- Bakit dumating si Don Renato sa baryo at ano ang layunin niya?
- Ano ang naging tugon ni Aling Rosa sa alok ni Don Renato?
- Anong ginawa ni Don Renato bilang ganti sa pagtanggi ni Aling Rosa?
- Ano ang kahalagahan ng halamang itinanim ni Lita sa tabi ng kubo?
- Ano ang naging bunga ng halamang iyon pagkatapos ng pagpanaw ni Lita?
- Bakit tinawag ng mga tao ang punong iyon na “mangga”?
- Anong simbolo ang dala ng punong mangga para sa mga taga-baryo?
- Ano ang pangunahing aral na mapupulot sa alamat?
B. Pagpapalalim ng Pag-unawa
Panuto: Sagutin ang mga tanong gamit ang buong pangungusap. Ipahayag ang sariling opinyon at damdamin.
- Kung ikaw si Lita, tatanggapin mo ba ang alok ni Don Renato para sa kinabukasan ng iyong pamilya? Ipaliwanag.
- Sa iyong palagay, tama ba ang naging desisyon ni Aling Rosa na ipaglaban ang dangal ng kanyang anak kahit sila’y mawalan ng lupa? Bakit?
- Paano mo maihahalintulad ang pagmamahalan nina Lita at Dani sa mga tunay na magkasintahan ngayon?
- Ano ang masasabi mo sa ugali ni Don Renato? May ganitong tao pa ba sa panahon ngayon? Paano sila dapat harapin?
- Paano mo mapapanatili ang alaala ng isang mahal sa buhay na pumanaw na?
C. Malikhaing Gawain
Panuto: Pumili ng isa sa mga sumusunod na malikhaing gawain.
1. Guhit ng Alaala
Gumuhit ng punong mangga na may hugis pusong bunga. Sa loob ng bawat bunga, isulat ang mga salitang sumisimbolo sa pag-ibig, sakripisyo, at kabutihang loob ni Lita.
2. Liham ni Dani
Isulat ang isang liham na para kay Lita, matapos niyang matikman ang unang bunga ng mangga. Ipahayag ang damdamin ng pangungulila, pasasalamat, at pag-asa.
3. Dula-Dulaan
Isadula ang bahagi ng kwento na may dayalog:
- Ang alok ni Don Renato
- Ang pagtanggi ni Aling Rosa
- Ang huling habilin ni Lita kay Dani
Isama ang emosyon sa pagganap.
4. Tula ng Pag-ibig at Pagpapatawad
Gumawa ng apat na saknong na tula tungkol sa isang pag-ibig na handang magsakripisyo at magpatawad. Maaaring gumamit ng tugma at talinghaga.
D. Pagtataya (Multiple Choice)
Panuto: Piliin ang titik ng tamang sagot. Isulat sa papel.
- Bakit hindi tinanggap ni Aling Rosa ang alok ni Don Renato?
a. Gusto niyang umalis sa baryo
b. Ayaw niyang ibenta ang dangal ng kanyang anak
c. Hindi niya kilala si Don Renato
d. May ibang alok na mas maganda - Anong ginawa ni Don Renato pagkatapos siyang tanggihan?
a. Tumigil at umalis
b. Naging mabait sa baryo
c. Inagaw ang lupa ng mag-ina
d. Tinulungan si Lita at Dani - Ano ang itinanim ni Lita sa tabi ng kanilang kubo?
a. Palay
b. Rosas
c. Isang halaman na hindi niya alam
d. Saging - Ano ang hugis ng bunga ng punong tumubo mula sa halaman ni Lita?
a. Bilog
b. Puso
c. Bituin
d. Parisukat - Ano ang kahulugan ng pangalang “Mangga” ayon sa alamat?
a. Masarap na prutas
b. Matamis na alaala
c. Mahusay na gulay
d. “Mahal na Ganda”
E. Pangkatang Talakayan
Paksa ng Talakayan:
“Ang Tunay na Pag-ibig ay Hindi Nasusukat sa Yaman”
Gabay sa Talakayan:
Sa iyong buhay, kailan mo naranasan ang sakripisyo alang-alang sa pag-ibig?
Ano ang pinagkaiba ng pag-ibig nina Lita at Dani sa motibo ni Don Renato?
Paano ipinakita ng mag-ina ang kanilang prinsipyo at paninindigan?
Ano ang epekto ng pagpapatawad at pag-asa sa gitna ng pagsubok?
