Table of Contents
Panimula
Ang palay ay isang mahalagang bahagi ng kulturang Pilipino. Ito ang pangunahing pagkain ng mga Pilipino at simbolo ng kasaganahan sa maraming lalawigan. Ngunit, naisip mo na ba kung paano ito nagsimula? Narito ang isang alamat na nagpapaliwanag kung saan nagmula ang palay at bakit ito itinuturing na biyaya mula sa langit.
Mga Tauhan
- Bathala – Ang makapangyarihang tagapaglikha at tagapangalaga ng kalikasan.
- Mga Tao – Mga nilikha ni Bathala na unang nakaranas ng biyayang pagkain nang walang kahirap-hirap.
- Ang Dalagang Ginto – Sugo ni Bathala na tagapagdala ng mga biyayang pagkain.
- Matandang Lalaki – Isang matalinong nilalang na nakakita sa kasamaan ng mga tao.
Kwento ng Alamat ng Palay
Noong unang panahon, naninirahan sa isang malawak na kapatagan ang mga tao na hindi kailanman nagugutom. Ang lupa ay mataba, ang hangin ay sariwa, at ang mga halaman ay likas na namumunga kahit hindi nila ito inaalagaan.
Ang pagkain ay kusang tumutubo. Sa tuwing may magugutom, kailangan lamang nilang pumitas ng bunga sa paligid o yumuko sa lupa upang kumuha ng prutas o halamang-ugat. Hindi nila kailanman naramdaman ang hirap ng pagtatanim, at lalong hindi nila naranasan ang gutom.
Ngunit sa paglipas ng panahon, naging tamad at pabaya ang mga tao. Hindi na nila pinahahalagahan ang mga biyayang natatanggap nila. Pinupulot nila ang mga prutas ngunit tinatapakan lang ang mga ito kapag hindi nila gusto ang lasa. Itinatapon nila ang pagkain at nilalapastangan ang kalikasan.
Isang araw, nagpadala si Bathala ng isang dalagang nakasuot ng gintong kasuotan upang magbigay ng mas masaganang ani sa mga tao. Bitbit niya ang isang kakaibang halamang may gintong butil—ito ay ang unang palay.
Pagdating ng dalaga sa nayon, nagsimula siyang mamigay ng mga butil ng palay. Ngunit sa halip na kilalanin at pahalagahan siya, pinagtawanan at inalipusta siya ng mga tao. Isa pa ngang batang lalaki ang sumigaw, “Ano ‘yan? Dumi ng ibon?” at hinagisan ng putik ang dalaga.
Ang dalagang ginto ay lumuhod at taimtim na nagdasal sa kalangitan. Tumingin siya sa mga tao at buong lungkot na sinabi:
“Kung ayaw ninyo ng biyayang ito, mula ngayon, hindi na kayo makakakuha ng pagkain nang basta-basta. Matututo kayong magsumikap.”
Pagkasabi niya nito, naglaho siya na parang usok sa hangin, at kasabay nito ay nagbago ang lahat.
Ang mga prutas sa kagubatan ay tumigil sa pag-usbong. Ang mga halamang-ugat ay lumalim sa lupa. Lahat ng pagkain ay naging mailap.
Ilang araw lamang ay nakaranas ng matinding gutom ang mga tao. Hindi na sila makahanap ng pagkain sa paligid. Napilitan silang bumalik sa lugar kung saan lumitaw ang dalagang ginto.
Doon nila nakita ang maliliit na halamang tumutubo sa lupa. Sa dulo ng mga tangkay ay may butil na kulay ginto. Naalala ito ng matandang lalaki na unang naniniwala sa dalaga.
Kinuha niya ang butil, pinisa, niluto, at isinabawan. Nang kanyang tikman ito, nalasahan niya ang pinakamasarap at pinakamasustansyang pagkain na kailanman ay natikman niya.
Tinuruan niya ang mga tao kung paano magtanim, mag-araro, mag-alaga ng lupa, at maghintay ng panahon ng ani. Unti-unti nilang natutunan ang kahalagahan ng pagsisikap.
At sa bawat pag-ani ng palay, naaalala nila ang dalagang ginto—ang sugo ni Bathala na nagturo sa kanila ng tunay na halaga ng pagkain.
Mula noon, naging bahagi na ng buhay ng mga tao ang pagtatanim ng palay. Tuwing anihan, hindi lamang sila nagdiriwang sa biyaya, kundi nagpapasalamat din sila sa kalikasan at sa mga aral ng nakaraan.
Iginagalang nila ang bawat butil ng bigas at sinasambit:
“Ang bawat butil ay bunga ng pawis, ng tiyaga, at ng biyaya ni Bathala.”
Aral ng Alamat ng Palay
- Ang biyaya ay hindi dapat inaabuso o binabalewala.
- Ang kasipagan ay susi upang mapanatili ang biyayang taglay natin.
- Dapat nating pahalagahan ang kalikasan at matutong magpasalamat.
- Ang pagkain ay hindi lang para sa tiyan, kundi paalala ng sakripisyo ng ating mga ninuno.
Pagsasanay o Aktibidad (Optional for Teachers)
Pagsasanay o Aktibidad (Optional for Teachers)
A. Pag-unawa sa Binasa
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong upang masuri ang iyong pagkaunawa sa kwento.
- Ano ang kalagayan ng mga tao noong unang panahon bago dumating ang dalagang ginto?
- Bakit naging tamad at pabaya ang mga tao?
- Ano ang layunin ng pagdating ng dalagang ginto sa kanilang lugar?
- Paano tinrato ng mga tao ang dalaga at ang mga butil na kanyang dala?
- Ano ang nangyari pagkatapos magdasal at maglaho ang dalaga?
B. Pagpapalalim ng Pag-unawa
Panuto: Sagutin ang mga tanong nang may mas malalim na pagninilay.
- Ano ang naging pagkakamali ng mga tao sa kwento, at ano ang kanilang natutunan?
- Ano ang simbolismo ng palay sa alamat na ito?
- Paano ipinapakita sa alamat ang kahalagahan ng pagsisikap at pasasalamat?
- Ano ang aral na maaari mong dalhin mula sa alamat na ito sa totoong buhay?
C. Malikhaing Gawain
Panuto: Piliin ang isa sa mga sumusunod na aktibidad.
1. Pagsulat:
Isulat ang isang liham ng pasasalamat na parang ikaw ay isa sa mga unang taong natuto sa pagtatanim ng palay. Ialay ito sa dalagang ginto na sugo ni Bathala.
2. Pagguhit:
Iguhit ang eksena kung saan nakita ng mga tao ang unang halamang palay. Kulayan ito at lagyan ng pamagat tulad ng “Simula ng Butil ng Buhay.”
3. Tula:
Gumawa ng isang maikling tula (3-4 saknong) tungkol sa halaga ng isang butil ng palay at ang aral ng kasipagan.
D. Pagtataya (Multiple Choice)
Panuto: Piliin ang tamang sagot sa bawat tanong.
- Ano ang tinutukoy na “gintong butil” sa alamat?
a. Mais
b. Palay
c. Ginto
d. Saging - Bakit pinadala ni Bathala ang dalagang ginto?
a. Upang magdala ng pera
b. Upang magturo ng kasipagan at magbigay ng bagong ani
c. Upang magpakasal sa pinuno ng baryo
d. Upang kumuha ng pagkain - Ano ang ginawa ng mga tao sa dalaga at sa kanyang dala?
a. Tinulungan siya
b. Pinuri siya
c. Pinagtawanan at pinagtawanan ang kanyang dala
d. Tumulong sa pagtatanim - Ano ang naging bunga ng kanilang pagwawalang-bahala sa biyaya?
a. Lalong dumami ang prutas
b. Dumating ang ulan
c. Nawala ang mga pagkain at nagsimula silang magutom
d. Umalis ang dalaga at hindi bumalik - Ano ang naging bunga ng pagtanggap nila sa palay at ng kanilang pag-aaral magtanim?
a. Natutong umasa ulit sa kalikasan
b. Naging tamad muli
c. Natutong magsikap at magpasalamat
d. Hindi na nila kailangan magtrabaho
E. Pagtalakay o Pangkatang Gawain
Panuto: Hatiin ang klase sa maliliit na grupo. Sagutin ang tanong at ibahagi sa klase:
Tanong: “Paano natin maipapakita ang pagpapahalaga sa pagkain sa araw-araw?”
Gabay na Ideya:
- Hindi pagtapon ng pagkain
- Pagtulong sa mga magsasaka
- Pagkain ng tama
- Pagtanim sa bakuran
