Table of Contents
Panimula
Noong unang panahon, sa isang bayan na napapalibutan ng makakapal na gubat at masaganang kalikasan, naninirahan ang isang dalagang ubod ng ganda ngunit may pusong mapagmataas. Siya si Ramona, isang anak ng mayamang magbubukid na nagmamay-ari ng halos kalahati ng lupain sa kanilang nayon. Sa kabila ng kanyang kagandahan, kilala si Ramona sa pagiging suplada, mayabang, at mapanghusga, lalo na sa mga taong hindi kasing ganda o yaman niya.
Mga Tauhan
- Ramona – Isang maganda ngunit mapagmataas na dalaga
- Aling Marta – Isang matandang babae na puno ng karunungan
- Mang Kadyo – Ama ni Ramona, isang mayamang magsasaka
- Mga Tagabaryo – Saksi sa pagbabago ni Ramona
Buong Kwento ng Alamat ng Rambutan
Si Ramona ay halos sambahin ng mga tao sa kanilang bayan dahil sa kanyang taglay na ganda—makinis ang balat, makintab ang buhok, at may mga mata na tila kumikislap sa liwanag ng araw. Ngunit sa likod ng kanyang kagandahan ay isang pusong sarado sa kababaang-loob. Kapag may dumaraang maralita, kanyang pinandidirihan. Kapag may lumalapit na may mas mababang katayuan sa buhay, kanya itong binabastos at pinagtatawanan.
Isang araw, isang matandang babae ang dumating sa kanilang pamilihan. Siya’y nakasuot ng gusgusing damit, may dala-dalang basket ng kakaibang buto na tila prutas ngunit walang nakakakilala. Nilapitan niya si Ramona upang mag-alok.
“Iha, nais mo bang subukan ang mga butong ito? Isa itong prutas na kapag itinanim, ay magdadala ng malaking pagbabago sa buhay mo,” ani ng matanda.
Napangisi si Ramona at walang galang na sinagot,
“Tingin mo ba kakainin ko ‘yan? Hindi ko nga alam kung malinis ‘yan. Lumayo ka nga, baka mahawa pa ako sa amoy mo!”
Napahiya ang matanda ngunit ngumiti lamang siya.
“Darating ang araw, anak, makikilala mo ang tunay na ganda—hindi sa anyo, kundi sa puso.”
Kinabukasan, pagkagising ni Ramona, napansin niyang may kakaiba sa kanyang mukha. Ito’y tinubuan ng maiitim at makakapal na buhok. Nagulat siya, nagsigaw, at agad na dinala ng kanyang ama sa manggagamot, ngunit walang lunas ang nakitang sakit.
Lumingon si Ramona sa kanyang paligid, ngunit ngayon ay ang mga taong dating sumasamba sa kanya ay nagsimulang umiwas. Siya na dati ay hinahangaan, ngayo’y tinitingnan na may pagdududa at takot.
Muling bumalik sa pamilihan ang matandang babae. Lumapit si Ramona, ngayon ay suot ang belo upang matakpan ang kanyang mukha. Humingi siya ng tawad.
“Patawad po, hindi ko po alam na kayo’y may kapangyarihan. Handa na po akong magbago.”
Ngumiti ang matanda at iniabot ang isang buto.
“Itanim mo ito at alagaan. Araw-araw mo itong diligin, hindi lamang ng tubig, kundi ng kabutihang loob.”
Sinunod ni Ramona ang bilin. Araw-araw, dinidiligan niya ang punla habang natututo siyang tumulong sa iba, ngumiti sa mga kapitbahay, at magpakumbaba sa mga taong minsan niyang minaliit. Lumipas ang ilang buwan, tumubo mula sa lupa ang isang punong may kakaibang prutas—pulang-pula, makinis, ngunit balot ng tila buhok sa labas.
Tinikman ito ng mga tao. Matamis, masarap, at may kakaibang lambing sa lasa. Tinawag itong “rambutan”, mula sa salitang “rambot”, na sa sinaunang wika ay nangangahulugang “balahibo” at “ramon”, bilang pagpupugay kay Ramona na nagbago ng tuluyan.
Mula noon, ang rambutan ay naging sagisag ng panlabas na anyong mapagkunwari, ngunit sa loob ay puno ng kabutihan—katulad ng isang pusong natutong magpakumbaba.
Aral ng Alamat ng Rambutan
Ang tunay na kagandahan ay hindi nasusukat sa panlabas na anyo, kundi sa kabutihang loob at kababaang puso. Ang taong mapagmataas ay maaaring mawalan ng respeto, ngunit ang taong marunong humingi ng tawad at magbago ay laging may pagkakataong muling mahalin.
Pagsasanay o Aktibidad (Optional for Teachers)
A. Pag-unawa sa Binasa
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong batay sa binasang alamat.
- Sino si Ramona at paano siya inilalarawan sa simula ng kwento?
- Paano siya nakitungo sa mga taong mas mababa ang katayuan sa kanya?
- Sino ang matandang babae at ano ang inialok niya kay Ramona?
- Ano ang naging parusa kay Ramona matapos niyang bastusin ang matanda?
- Ano ang aral na natutunan ni Ramona matapos niyang taniman at alagaan ang butong ibinigay sa kanya?
B. Pagpapalalim ng Pag-unawa
Panuto: Sagutin ang mga tanong sa mas malalim na paraan. Ipaliwanag ang iyong sagot.
- Ano ang kahulugan ng kagandahan ayon sa kwento?
- Sa iyong palagay, makatarungan ba ang parusang natanggap ni Ramona? Bakit?
- Ano ang simbolismo ng prutas na rambutan sa kwento?
- Paano ipinakita ng kwento ang kahalagahan ng kababaang-loob sa lipunan?
C. Malikhaing Gawain
Panuto: Pumili ng isa sa mga sumusunod na aktibidad upang maipakita ang iyong pag-unawa sa kwento.
1. Tula ng Pagbabago:
Gumawa ng isang tula na may apat na saknong tungkol sa pagbabagong-loob ni Ramona at kung paanong ang kabutihan ay nagbibigay ng tunay na kagandahan.
2. Liham mula kay Ramona:
Isulat ang isang liham ni Ramona na naka-address sa matandang babae matapos niyang matanggap ang bunga ng kanyang pagtatanim. Ipahayag ang kanyang pasasalamat at pagbabago.
3. Poster ng Pagpapakumbaba:
Gumuhit ng isang poster na may mensahe tungkol sa kahalagahan ng kababaang-loob. Ipakita sa larawan ang prutas na rambutan bilang simbolo ng pagbabago.
4. Dula-dulaan:
Gampanan bilang pangkat ang bahagi ng kwento kung saan nagbago si Ramona at natutong makitungo nang may kabutihan sa mga tao. Gumamit ng angkop na props.
D. Pagtataya (Multiple Choice)
Panuto: Piliin ang tamang sagot sa bawat tanong.
- Ano ang pangunahing ugali ni Ramona na naging dahilan ng kanyang suliranin?
a. Pagiging masayahin
b. Pagiging matulungin
c. Kayabangan at pangmamaliit sa iba
d. Kakulangan sa kaalaman - Ano ang dala ng matandang babae sa pamilihan?
a. Prutas na rambutan
b. Basket ng halamang gamot
c. Basket ng kakaibang buto
d. Basket ng alahas - Ano ang unang naging reaksiyon ni Ramona sa alok ng matanda?
a. Tinanggap niya ito
b. Pinagbigyan niya ng pagkain ang matanda
c. Pinalayas niya ito at pinagtawanan
d. Ipinatapon ang basket - Ano ang nangyari sa mukha ni Ramona pagkagising kinabukasan?
a. Nawalan siya ng boses
b. Tinubuan ng buhok
c. Nawalan ng kulay
d. Naging pulang-pula - Ano ang ibig sabihin ng pangalang rambutan ayon sa alamat?
a. Prutas ng kayamanan
b. Pagsasama ng “ramon” at “buto”
c. Balahibo at pagbabago
d. Balahibo at pangalan ni Ramona
E. Pangkatang Talakayan
Panuto: Sagutin ng inyong grupo ang tanong sa ibaba at iulat ang inyong kasagutan sa klase.
Tanong:
“Paano natin maipapakita ang tunay na kagandahan sa ating pang-araw-araw na buhay, lalo na sa pakikitungo natin sa iba?”
Gabay na Ideya:
- Pagtulong sa nangangailangan
- Paggalang sa lahat ng tao, anuman ang katayuan
- Pagiging magalang at mapagpakumbaba
- Pagtanggap ng pagkakamali at pagbabagong-loob
